Thuốc ức chế trung tâm điều nhiệt, gây tụt nhiệt độ

Thay đổi hoạt động điện não: tăng biên độ phối hợp với chậm tần số một khi mất tri giác, liều cao gây điện não đường đẳng điện.

Tác dụng trên hệ tuần hoàn

Thiopental gây ức chế cơ tim tùy thuộc và liều lượng sử dụng thuốc.

Thuốc gây giãn tĩnh mạch, giảm trương lực giao cảm, hạ huyết áp, cần thận trọng với bệnh nhân thiếu khối lượng tuần hoàn.

Thuốc gây mạch nhanh, tăng nhu cầu tiêu thụ oxy cơ tim. Dẫn đến nguy cơ suy vành, thiếu máu cơ tim, cần thận trọng với bệnh nhân có tiền sử mạch vành, suy tim.

Tác dụng trên hô hấp

Ức chế trung tâm hô hấp, giảm thể tích lưu thông nhiều hơn là giảm tần số thở, cuối cùng dẫn đến ngừng thở.

Không làm giảm phản xạ thanh khí phế quản ( trừ khi liều cao), có thể thấy phản xạ co thắt thanh khí phế quản khi có kích thích trong trường hợp gây mê nông.

Tác dụng trên gan

Liều thông thường không ảnh hưởng tới chức năng gan. Tuy nhiên khi dùng kéo dài sẽ gây ra cảm ứng men gan.

Tác dụng trên thận

Giảm lượng nước tiểu do kích thích sau tuyến yên và giảm lưu lượng máu qua thận.

Tác dụng trên tiêu hóa

Làm giảm trương lưc và khả năng vận động của dạ dày ruột.

Tác dụng trên mắt

Làm giãn đồng tử sau đó co nhỏ, ức chế cử động nhãn cầu, giảm áp lực nhãn cầu. Liều cao gây mất phản xạ giác mạc.

Tác dụng trên tử cung, thai nhi

Không làm thay đổi chức năng vận động tử cung

Thấm qua rau thai rất nhanh, nhưng với liều thông thường gây mê để mổ đẻ thì không gây ra suy thai.

Chỉ định

Khởi mê, duy trì mê, gây ngủ để bảo vệ não ( não thiếu oxy, tăng áp lực nội sọ)

Chỉ định đặc biệt

Bệnh nhân có tăng áp lực nội sọ

Bệnh nhân có tình trạng co giật

Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối

Thiếu phương tiện hồi sức.

Gây mê cho bệnh nhân ngoại trú.

Rối loạn chuyển hóa porphyrin.

Hen phế quản

Dị ứng với thuốc

Chống chỉ định tương đối

Thiếu khối lượng tuần hoàn

Suy tim, bệnh mạch vành

Suy gan, suy thận, suy dinh dưỡng

Liều sử dụng

Liều khởi mê 3 – 7 mg/kg, tiêm tĩnh mạch chậm. Thời gian tác dụng sau 0,5 -1 phút, kéo dài 15 – 30 phút.

Duy trì mê tiêm nhắc lại liều 20% – 30 % liều ban đầu ( khoảng 50 – 100 mg) tùy theo mức độ kích thích của phẫu thuật hoặc dấu hiệu thức tỉnh. ( Do nguy cơ tích lũy thuốc và thải trừ châm nên thiopental không được coi là loại thuốc tốt để duy trì mê).

Cần giảm liều ở bệnh nhân: Suy tim ( giảm 60 % liều ) , suy gan, suy thận, suy dinh dưỡng, béo phì

Tai biến

Dị ứng

Cơn porphylin cấp

Tai biến tại chỗ: Tiêm dưới da, tiêp bắp gây phù nề kích thích tại chỗ tiêm. Tiêm nhầm vào động mạch gây hủy hoại mô, co thắt động mạch, hoại tử. Nếu tiêm nhầm vào động mạch thì phải điều trị bằng heparin, thuốc giãn mạch, và phong bế giao cảm vùng có thể hữu ích trong điều trị.

Buồn nôn, nôn

Tương tác thuốc

Tăng tiềm lực tác dụng ngủ bởi morphin, diazepam, neuroleptique, thuốc kháng histamine

Tăng tiềm lực tác dụng giảm tuần hoàn bởi chẹn beta giao cảm, d’tubocurarine

Tương kỵ lý hóa với các thuốc ketamin, pethidin, succinylcholin, thuốc giãn cơ không khử cực.

2. Thuốc mê tĩnh mạch Propofol

Đặc tính lý hóa

Ở nhiệt độ thường, Propofol là dung dịch không màu hoặc màu vàng rơm, rất dễ tan trong lipid với tỷ lệ dầu/nước là 40/1 ( kém hơn thiopental ).

Khi sử dụng propofol được bào chế dưới dạng nhũ dịch, bao gồm dầu đỗ tương, phophatid của trứng và glycerol. Vì vậy dung dịch này có màu trắng sữa, rất thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Thuốc được trình bày dưới dạng ống 10 mg/ml, pH dung dịch thuốc từ 6 – 8,5 ( có nghĩa là thuốc ở dạng ion hóa ).

Dược động học

Sự gắn protein:

Thuốc gắn với protein khoảng 98 %. Mức độ gắn không thay đổi trong trường hợp suy gan, suy thận, suy dinh dưỡng

Phân bố thuốc:

Sau khi tiêm thuốc vào tĩnh mạch, thuốc khuếch tán nhanh lên não và các cơ quan khác. Nồng độ khuếch tán trong máu đầu tiên nhanh, sau đó rất chậm. Đường biểu diễn của thuốc ở trong máu có thể phân thành 3 pha.

• Pha 1 ( T/2 alpha ) thuốc phân phối từ não tới tổ chức, thời gian nửa đời sống rất ngắn.
• Pha 2 ( T/2 beta ) tương ứng với độ thanh thải chuyển hóa, thời gian nửa đời sống từ 30 phút đến 1 giờ.
• Pha 3 ( T/ 2 gama ) thuốc từ chỗ dự trữ ở các mô mỡ trở lại vòng tuần hoàn, nửa đời sống rất dài khoảng 300 phút

Gan là nơi chuyển hóa thuốc chính, không có sự thay đổi chuyển hóa giữa gan tổn thương và gan thường.

Thận là nơi thải trừ thuốc chủ yếu, phần lớn thuốc ở dạng chuyển hóa khi ra nước tiểu.

Thuốc thấm qua hang rào rau thai khá nhanh

Các yếu tố ảnh hưởng tới dược động học:

• Trẻ em > 4 tuổi dược động học không khác người trẻ tuổi. Người già > 65 tuổi, độ thanh thải giảm so với người trẻ, nhưng thể tích phân bố giảm à thời gian bán hủy thải trừ không khác nhau giữa 2 độ tuổi.
• Người suy gan, suy thận ít có sự thay đổi dược động học so với người bình thường.
• Khi tiêm trước fentanyl, thuốc này sẽ làm giảm thể tích phân phối của propofol, nhưng không làm tăng độ thanh thải à nồng độ propofol tăng cao trong máu

Dược lực học

Tác dụng trên thần kinh trung ương

Thuốc có tác dụng gây ngủ, mất tri giác nhanh. Đồng thời cũng tỉnh rất nhanh và chất lượng tốt ( tỉnh sau khoảng 4 phút sau khi tiêm nhắc lại hoặc 20 phút sau khi truyền liên tục ).

Thuốc làm giảm tiêu thụ oxy não, giảm tưới máu não, tăng sức cản mạch não, giảm áp lực nội sọ. Tuy nhiên không làm mất tính điều hòa và đáp ứng của não với CO2.

Hầu như không có tác dụng giảm đau.

Thuốc có tác dụng chống nôn.

Một số triệu chứng như co cứng cơ, co giật có thể xuất hiện khi dùng propofol, thường gặp trong giai đoạn hồi tỉnh. Nguy cơ này tăng lên khi dùng cho bệnh nhân động kinh.

Thay đổi hoạt động điện não: Sóng nhanh ban đầu rồi sóng chậm, Các liều cao gây điện não đường đẳng điện.

Tác dụng trên hệ tuần hoàn

Giảm trương lực mạch máu cả động mạch và tĩnh mạch, giãn mạch toàn thân, giảm cả tiền gánh và hậu gang gây hạ huyết áp cả tâm thu lẫn tâm trương, nhưng chủ yếu là hạ tâm thu. Hạ huyết áp lien quan đến liều và tốc độ tiêm. Khi dung propofol làm giảm huyết áp động mạch trung bình khoảng 30% với người bình thường và có thể tới 70 – 80% với bệnh nhân thiếu khối lượng tuần hoàn trước mổ. Sự hồi phục huyết áp động mạch phụ thuộc vào tuổi tác, người già khả năng hồi phục kém hơn.

Nhịp tim có xu hướng giảm, giảm nhẹ cung lượng tim. Giảm nhẹ lưu lượng vành và tiêu thụ ô xy cơ tim, không/ ít gây ức chế cơ tim

Tác dụng trên hô hấp

Ức chế hô hấp, giảm tần số thở lẫn thể tích lưu thông, sau dẫn đến ngừng thở.

Không làm co thắt thanh khí phế quản, làm giảm phản xạ của thanh khí phế quản khi bị kích thích ( Thiopental không có tác dụng này ), việc đặt mask thanh quản hay đặt ống không dùng giãn cơ sẽ dễ dàng hơn.

Tác dụng trên gan – thận – đông máu

Thuốc không độc với gan, thận, không gây rối loạn đông máu

Tác dụng trên mắt

Làm giảm áp lực nội nhãn

Tác dụng trên tuyến thượng thận

Gây giảm tổng hợp cortisol ở tuyến thượng thận

Tác dụng trên tử cung, thai nhi

Chưa có nghiên cứu lâm sàng trên phụ nữ có thai, trẻ em dưới 3 tuổi.

Tác dụng tại chỗ

Gây đau ở vị trí tiêm tĩnh mạch. Có thể tiêm trước fentanyl hoặc một liều nhỏ lidocain (20 – 50 mg) sẽ làm giảm cơn đau.

Chỉ định

Khởi mê, duy trì mê

An thần lâu dài trong phòng hồi sức

An thần trong phẫu thuật hoặc thủ thuật ( phối hợp gây tê tại chỗ hoặc gây tê vùng )

Chỉ định đặc biệt

Gây mê ngoại trú

Gây mê không dùng giãn cơ ( VD gây mê đặt mask thanh quản )

Trường hợp tăng phản xạ thanh khí phế quản

Khởi mê sau đó duy trì bằng thuốc halogénés

Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối

Thiếu phương tiện hồi sức.

Dị ứng thuốc

Chống chỉ định tương đối

Động kinh chưa ổn định.

Sock, giảm khối lượng tuần hoàn.

Thận trọng ở phụ nữ có thai, trẻ em dưới ba tuổi vì chưa có nghiên cứu lâm sàng.

Thận trọng với bệnh nhân có rối loạn lipit vì dạng propofol dùng tên lâm sàng là dung dịch lipid tự nhiên.

Liều sử dụng

Khi khởi mê

Người lớn liều 1,5 – 2,5 mg/kg, tiêm tĩnh mạch chậm, tốc độ tiêm 20 – 40mg/ 10 giây. Thời gian khởi phát tác dụng sau 30 – 40 giây, tác dụng kéo dài 5 – 10 phút. Giảm liều ở bệnh nhân trên 55 tuổi, bệnh nhân giảm khối lượng tuần hoàn.

Duy trì mê

Tiêm tĩnh mạch 1/3 liều khởi mê ban đầu

Hoặc truyền bơm tiêm điện liều 4-10 mg/kg/h.

An thần ở bệnh nhân hồi sức

Liều khởi đầu 0,5 -1 mg/kg, sau đó duy trì 0,5 – 4 mg/kg/giờ. Liều cao hơn khi bệnh nhân kích thích nhiều. Không nên dùng an thần lâu dài cho bệnh nhân dưới 17 tuổi.

An thần trong phẫu thuật, thủ thuật

Nguyên tắc là dò liều, đảm bảo tình trạng bênh nhân cho cuộc phẫu thuật, thủ thuật diễn ra êm đẹp

An thần nhẹ: bệnh nhân ngủ, thực hiện các lệnh đơn giản – liều 1-3 mg /kg/h

An thần sâu: Bệnh nhân không tỉnh – liều 2,5 – 5 mg/kg/h

Cần giảm liều ở những bệnh nhân: già trên 55 tuổi, bệnh nhân giảm khối lượng tuần hoàn.

Tai biến

Dị ứng

Rối loạn lipid máu: Do dạng trình bày trên lâm sàng propofol được hòa lẫn với lipid.

Tiêm nhầm động mạch: Bệnh nhân đau dữ dội. Sau 4 giờ tất cả trở lại bình thường.

Tương tác thuốc

Tăng tiềm lực bởi fentanyl

Không có tác dụng qua lại giữa propofol và các thuốc giãn cơ

Không trộn lẫn với các sản phẩm dung dịch khác trừ Glucose 5% và Lidocain.

3. Thuốc mê tĩnh mạch Ketamin

Đặc tính lý hóa

Ketamin là một chất ít tan trong nước, dễ tan trong lipid. Dung dịch sử dụng trên lâm sàng trình bày ở dạng 1% ( 10mg/ml); 5% ( 50 mg/ml); 10% ( 100mg/ml)

Dược động học

Sự gắn protein:

Thuốc gắn với protein khoảng 12%

Phân bố thuốc:

Sự phân bố thuốc tương tự Thiopental. Khi tiêm tĩnh mạch, thuốc được vào ngay vòng tuần hoàn, sau đó sẽ phân bố nhanh chóng vào các cơ quan tưới màu nhiều như não, tim gan thận trong những phút đầu tiên. Rồi sau đó do tính chất tan nhiều trong lipid nên thuốc sẽ dự trữ nhiều và lâu trong mô mỡ, đồng thời từ mô mỡ thuốc cũng có hiện tượng tái phân bố ngược lại vào máu.

Thời gian bán thải ở người lớn 125 -160 phút, trẻ em là 80 – 120 phút

Chuyển hóa chủ yếu ở gan thành nhiều chất khác nhau

Thải trừ thuốc chủ yếu qua thận dưới dạng chất chuyển hóa

Thuốc qua hang rào rau thai dễ dàng

Các yếu tố ảnh hưởng tới dược động học:

• Thể tích phân phối ở người lớn lớn hơn trẻ em, trong khi độ thanh thải ở người lớn nhỏ hơn trẻ em dẫn đến thời gian bán thải ở người lớn lân hơn trẻ.
• Khi tiêm nhắc lại nhiều lần hoặc truyền tĩnh mạch liên tục sẽ dẫn tới hiện tượng tích lũy thuốc.

Dược lực học

Tác dụng trên thần kinh trung ương

Tùy thuộc vào liều lượng, Ketamin gây ra tình trạng “mê phân ly” do một mặt thuốc ức chế hoạt động của vỏ não và dưới đồi, một mặt lại kích thích hệ viền và hệ lưới. Biểu hiện lâm sàng: Bệnh nhân ngủ nông, hai mắt mở, đồng tử giãn, rung giật nhã cầu, tăng tiết nước bọt, chảy nước mắt, các phản xạ giác mạc, phản xạ thanh quản, phản xạ nuốt vẫn còn, tăng trương lực cơ, cọ quậy mà không liên quan đến kích thích mổ xẻ. Sau mê, bệnh nhân quên hết các sự việc xảy ra trong mổ nhưng sẽ có mơ mông, ảo giác (hay gặp ở người lớn). Có thể có loạn thần sau mổ (loạn thần tăng nếu đau sau mổ, có kích thích ánh sáng, âm thanh, tiếng ồn, loạn thần giảm nếu đã tiền mê tốt). Ketamin ảnh hưởng tới trí nhớ tùy thuộc vào liều lượng, thời gian dùng thuốc kéo dài.

Ketamin làm tăng tiêu thụ oxy não, tăng lưu lượng máu não, làm tăng áp lực nội sọ. Thuốc không làm mất tính điều hòa và đáp ứng của não với CO2, khi paCO2 giảm sẽ làm giảm nhẹ sự tăng áp lực nội sọ, khi PaCO2 tăng sẽ dẫn tới cơn tăng áp lực nội sọ.

Ketamin là thuốc mê duy nhất có tác dụng giảm đau, thuốc làm giảm đau bề mặt nhiều hơn đau sâu. Vì vậy thuốc được dùng trong mổ để giảm tiêu thụ morphin, điều trị đau với trường hợp không đáp ứng với morphin.

Ketamin không có tác dụng chống nôn

Ketamin không có tác dụng chống co giật

Thay đổi hoạt động điện não: sóng alpha mất và được thay thế bằng sóng beta.

Tác dụng trên hệ tuần hoàn

Ketamin có tác dụng tương tự như sự kích thích giao cảm:

Thuốc làm tăng cả huyết áp tâm thu lẫn tâm trương ( tăng tâm thu nhiều hơn tâm trương ), tăng áp lực động mạch phổi

Tăng nhịp tim, tăng lưu lượng tim, tăng sức tiêu thụ oxy cơ tim

Tác dụng trên hệ hô hấp

Ketamin thường chỉ ức chế hô hấp nhẹ ( ức chế nhẹ tần số hô hấp và thể tích khí lưu thông và có ảnh hưởng tối thiểu trên đáp ứng với CO2 )

Ketamin không làm mất phản xạ thanh khí phế quản, tuy nhiên trào ngược dịch dạ dày vẫn có thể xảy ra ( ketamin không phải thuốc được chọn để khởi mê cho bệnh nhân dạ dày đầy). Ngoài ra vì phản xạ đường thở còn, nên cần đề phòng nguy cơ co thắt thanh quản khi đặt ống.

Ketamin làm giãn phế quản nên dùng tốt khi khởi mê bệnh nhân hen.

Ketamin làm tăng tiết nước bọt dịch phế quản. Đặc biệt ở trẻ em cần lưu ý tắc nghẽn đường thở do dịch tiết. Khắc phục bằng cách tiền mê các thuốc chống cholinergic, khi có biểu hiện tím tái cần dùng atropine ( 0,01mg-0,02 mg/kg), theo dõi sát hô hấp, dùng các thuốc kết hợp khác.

Tác dụng trên gan – thận

Ketamin không ảnh hưởng tới chức năng gan, thận.

Suy gan thận cũng ít ảnh hưởng tới dược động học Ketamin.

Tác dụng trên mắt

Làm tăng áp lực nội nhãn, giảm phản xạ mi mắt và đồng tử, rung giật nhãn cầu, tăng tiết nước mắt

Tác dụng trên tử cung, thai nhi

Không làm thay đổi trương lực cơ tử cung.

Qua rau thai, không làm suy hô hấp tuần hoàn thai nhi.

Chỉ định

Tiền mê

Khởi mê, duy trì mê

Giảm đau trong và sau mổ

Chỉ định đặc biệt

Trường hợp khó lấy ven, có thể dùng ketamin tiêm bắp

Sock, giảm thể tích tuần hoàn.

Hen phế quản nặng

Phẫu thuật, thao tác vùng nông ( VD bỏng, thay băng…)

Thủ thuật thăm dò gây đau ở bệnh nhân già, trẻ em

Thủ thuật sản phụ khoa có giảm khối lượng tuần hoàn, co thắt phế quản.

Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối

Thiếu phương tiện hồi sức

Dị ứng thuốc

Rối loạn chuyển hóa porphylin

Tăng áp lực nội sọ, tăng áp lực nội nhãn

Đột quỵ não, phình mạch não

Suy vành, suy tim, tăng huyết áp

Tiền sản giật, sản giật

Chống chỉ định tương đối

Cường giáp ( mạch nhanh)

Nghiện rượu, nghiện ma túy

Động kinh, tâm thần phân liệt

Phẫu thuật vùng mắt

Phẫu thuật ngã ba hầu thanh quản

Liều sử dụng

Tiền mê

Phối hợp với atropin và thuốc an thần kinh hoặc benzodiazepine, liều Ketamin 2-3 mg/kg tiêm bắp

Gây mê

Khởi mê liều 2-3 mg/kg tiêm tĩnh mạch, khởi phát tác dụng sau 15 – 30 giây, tác dụng kéo dài 5 phút. Liều nhắc lại bằng ½ liều khởi mê ban đầu

Hoặc khởi mê liều 5 -10 mg/kg tiêm bắp, khởi phát tác dụng sau 2 – 4 phút, tác dụng kéo dài 15 – 20 phút. Liều nhắc lại bằng ½ liều khởi mê ban đầu

Trong gây mê trẻ em: khởi mê tiêm tĩnh mạch 2 mg/kg, bắp thịt 5 – 8mg/kg. Duy trì mê tiêm 1mg/kg  đường tĩnh mạch hoặc theo dấu hiệu thức tỉnh.

Không truyền Ketamin bơm tiêm điện trong gây mê vì có thể gây tích lũy thuốc

Giảm đau

Liều bằng 1/10 liều gây mê và không có tác dụng phụ. Dùng Ketamin 0,15mg/kg, tiêm tĩnh mạch, sau đó 2-4 mcg/kg/ph bằng bơm tiêm điện

Giảm đau tĩnh mạch (PCA)

Dùng 1mg ketamine + 1mg morphine/10 phút

Tai biến

Dị ứng thuốc

Ảo giác, kích thích, rối loạn tâm thần, đôi khi có cả cơn độngkinh

Tăng tiết dịch hầu họng có thể gây tắc nghẽn đường thở

Co thắt thanh quản, hay gặp nhiều ở trẻ em

Nôn, buồn nôn có thể gặp nhưng không thường xuyên

Tương tác thuốc

Ketamin kéo dài tác dụng của cá thuốc giãn cơ không khử cực.

Thuốc chống cholinesterase làm mất tác dụng trung ương của ketamine

Benzodiazepin làm mất tác dụng rối loạn tâm thần.

Digitalic làm giảm độc thuốc

Thuốc cường thần kinh giao cảm làm tăng tác dụng co mạch và điều nhịp

4. Thuốc mê tĩnh mạch Etomidat

Đặc tính lý hóa

Etomidat là dẫn xuất của imidazole, thuốc rất tan trong lipid. Dạng trình bày trên lâm sàng: ống 10ml, nồng độ 2mg/ml hoặc ống 1ml chứa 125 mg etomidat. Các loại này có chưa dược tá propylen glycol, bảo quản ở nhiệt độ và ánh sáng thông thường.

Dược động học

Sự gắn protein:

Thuốc gắn với protein khoảng 75%, chủ yếu là albumin, tỷ lệ tự do là 25%.

Phân bố thuốc:

• Sau khi tiêm thuốc vào tĩnh mạch, thuốc khuếch tán nhanh lên não và các cơ quan giàu tưới máu khác. Nồng độ khuếch tán trong máu đầu tiên nhanh, sau đó chậm dần. Đường biểu diễn của thuốc ở trong máu cũng giống propofol có thể phân thành 3 pha.
• Pha 1 (T/2 alpha): Thuốc được phân phối nhanh đến khu vực trung tâm ( não và cơ quan giàu tưới máu). T/2 alpha rất ngắn
• Pha 2 (T/2 beta): Thuốc được phân bố ngược trở lại khu vực ngoại vi
• Pha 3 (T/2 gama): Thuốc được thải trừ dần dần ra ngoài từ các cơ quan lưu trữ thuốc nhiều và lâu (mô mỡ). T/2 gama rất lâu.

Thuốc phân hủy ở gan

Thuốc thải trừ qua nước tiểu 85% và qua phân 15%

Thuốc qua được hành rào rau thai, không gây quái thai, không thay đổi chỉ số apgar, nhưng giảm cortisol trong máu trẻ sơ sinh.

Các yếu tố ảnh hưởng tới dược động học:

• Thời gian bán hủy ở người trẻ nhanh hơn người già, đặc biệt với người già > 65 tuổi cần phải giảm liều.
• Thời gian bán hủy ở người xơ gan lâu hơn nhiều so với người khỏe mạnh, cần giảm liều ở người xơ gan.
• Mất máu, giảm thể tích tuần hoàn cũng làm tăng T/2, cần giảm liều ở đối tượng này.

Dược lực học

Tác dụng trên thần kinh trung ương

Thuốc gây ngủ rất nhanh, thời gian tác dụng gắn, phụ thuộc vào liều, tốc độ tiêm và thuốc tiền mê sử dụng. Không làm mất các phản xạ: phản xạ mi mắt ở đầu giai đoạn ngủ, phản xạ giác mạc, phản xạ thanh quản, phản xạ nuốt.

Thuốc gây co mạch não (nhưng không làm mất đáp ứng của não với CO2), giảm lưu lượng máu não, giảm tiêu thụ oxy não, giảm áp lực nội sọ.

Thuốc không có tác dụng giảm đau

Thuốc không có tác dụng chống nôn, có thể xuất hiện buồn nôn và nôn khi hồi tỉnh, chiếm khoảng 25 – 30% số bệnh nhân.

Có tác dụng chống co giật, tuy nhiên thuốc lại có thể làm kích thích ổ động kinh có từ trước, vì vậy không dùng cho bệnh nhân động kinh.

Thuốc có thể gây kích thích hưng phấn, cử động bất thường, không tự chủ, tăng trương lực cơ, ho, nấc.. khi khởi mê. Các triệu chứng này giảm khi sử dụng thuốc an thần ngắn như benzodiazepine, opioid

Tác dụng trên tuần hoàn

Giảm nhẹ huyết áp

Ít thay đổi tần số tim, tăng lưu lượng mạch vành, không thay đổi tiêu thụ oxy cơ tim, ít thay đổi cung lượng tim.

Đây là loại thuốc mê ổn định huyết động nhất

Tác dụng trên hô hấp

Ức chế hô hấp nhẹ, khả năng ức chế phụ thuộc liều lượng. Với liều thấp làm giảm thể tích thông khí, nhưng khả năng đáp ứng với CO2 vẫn còn nên gây tăng tần số thở. Với liều cao hơn sẽ làm giảm thể tích thông khí, ức chế cả đáp ứng CO2, tần số thở ít đổi. Thuốc có thể gây ngừng thở thoáng qua.

Thuốc không gây co thắt thanh khí phế quản

Tác dụng trên gan – thận

Bệnh nhân suy gan làm kéo dài T/2 của thuốc, nhưng ngược lại thuốc không làm thay đổi chức năng gan, thận ban đầu.

Tác dụng trên mắt

Làm giảm áp lực nhãn cầu

Tác dụng trên tuyến thượng thận

Ức chế bài tiết corticoid và aldosterol của vỏ thượng thận, vì vậy không dùng kéo dài.

Tác dụng với tử cung

Không làm thay đổi co bóp cơ tử cung

Tác dụng tại chỗ

Gây đau khi tiêm, xuất hiện trên 30 – 60 % số bệnh nhân

Viêm tĩnh mạch huyết khối ở nơi tiêm do dung môi propylen glycol. Tỷ lệ lên tới 30 % sau 2-3 ngày, con số này tăng lên khi thuốc được tiêm ở tĩnh mạch nhỏ ở mặt sau cánh tay.

Chỉ định

Khởi mê, duy trì mê

Chỉ định đặc biệt

Sử dụng cho các phẫu thuật ngắn, gây mê cho bệnh nhân ngoại trú.

Bệnh nhân bị hen phế quản,

Phẫu thuật tim, bệnh mạch vành, suy tim, bện van tim, tăng huyết áp

Bệnh nhân sock, đa chấn thương, giảm thể tích tuần hoàn

Bệnh nhân tăng áp lực nội sọ

Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối

Thiếu phương tiện hồi sức

Suy thượng thận

Động kinh chưa ổn định

Chống chỉ định tương đối

Suy gan

Phụ nữ có thai, trẻ em dưới 2 tuổi.

Bệnh nhân có bệnh chuyển hóa hoặc di truyền.

Liều sử dụng

Với phẫu thuật ngắn

Khởi mê: 0,25-0,4 mg/kg, tiêm tĩnh mạch chậm, khởi phát tác dụng sau 30 giây, duy trì tác dụng 4 – 6 phút.

Duy trì mê: 0,25 – 1,8 mg/kg/giờ.

Với phẫu thuật dài

Khởi mê: 0,25-0,4 mg/kg, tiêm tĩnh mạch chậm, khởi phát tác dụng sau 30 giây, duy trì tác dụng 4 – 6 phút.

10 phút đầu duy trì mê 0,1 mg/kg

Sau đó khoảng 2 giờ đầu duy trì mê liều 0,01mg/kg/phút

Sau 2 giờ duy trì mê 0,005 mg/kg/phút

Giảm liều: ở những bệnh nhân già, suy gan

Tai biến

Dị ứng thuốc

Tương tác thuốc

Các thuốc ức giảm đau họ morphin làm kéo dài thời gian bán huỷ của etomidat, Etomidat kéo dài thời gian ức chế hô hấp của morphin.

Bác sĩ Nguyễn Văn Luân